David Livingstone: the unexplored story

Overgenomen van whitcoulls.co.nz

De Obscurantist ©

Als kind heb ik een boeiend boekje gelezen over David Livingstone. Sindsdien was hij in mijn ogen een held. Mijn beeld van hem is na het lezen van dit boek wel een beetje bijgesteld.
Zelfs na het lezen van deze realistische beschrijving van zijn leven heb ik echter nog grote bewondering voor hem. 

In deze post ga ik in op het boek en ik zal daarna kort het leven van Livingstone beschrijven.



Boek

Deze biografie is geschreven door Stephen Tomkins en gepubliceerd in 2013. Hij heeft een aantal andere boeken geschreven, onder andere over John Wesley en William Wilberforce. 

Tomkins heeft geprobeerd om een evenwichtige en realistische beschrijving te geven van het leven van Livingstone. Al in het begin van het boek wordt het duidelijk dat de schrijver soms kritisch is op de informatie die Livingstone heeft verstrekt over zijn leven.[1] Overigens lijkt de schrijver aan het einde van het boek zelf een fout te maken (met de data).[2] Een ander punt waarop deze biografie zich onderscheidt is dat het gebruik maakt van bronnenmateriaal dat pas in 2011 beschikbaar was. 

Het boek heeft gelukkig een aantal kaarten, want je raakt tijdens het lezen al snel verdwaald in Afrika. Eigenlijk vind ik dat de schrijver nog wel een paar kaarten had kunnen toevoegen. Nu moet je namelijk telkens terug bladeren.  

Hieronder staan we stil bij enkele belangrijke aspecten van het leven van David Livingstone. Als je meer wilt weten, lees dan één van de talloze biografieën of één van de boeken die Livingstone zelf heeft geschreven.  

David Livingstone (1813-1873)

Karakter

In het boek leren we Livingstone kennen als een onafhankelijk persoon die, helaas, slecht communiceerde en beter kon opschieten met de bevolking van Afrika dan met Europeanen. Tijdens het reizen bleef hij doorgaan ondanks hitte, dorst, stortbuien, aanvallen van mieren en bijen, malaria aanvallen, interne bloedingen, vijandige mensen en talloze ander tegenslagen. Hij kon zich echter niet goed ergens vestigen. Ik kreeg verder de indruk dat hij zijn gezin een beetje verwaarloosde toen het eenmaal terug in Engeland was. Hij schreef hen overigens wel veel brieven.

Zijn motieven waren bovendien niet altijd zuiver en het was soms onduidelijk met welk doel hij in Afrika was. Maar hij had over het algemeen deze drie doelen voor ogen: Het evangelie bekend te maken in Afrika, het binnenland van Afrika toegankelijk te maken en de afschaffing van de slavenhandel te bewerkstelligen.[3]



Afrika bereiken met het evangelie

Na zijn bekering wilde hij zendeling worden. In eerste instantie wilde David als zendingsdokter naar China gaan. Hij veranderde echter zijn plannen in 1839, waarschijnlijk onder druk van de leiders van de zendingsorganisatie (LMS). In december 1840 vertrok Livingstone richting Kaap de Goede Hoop.[4] 

Hij kwam in Afrika met bepaalde ideeën over zending. Zo vond hij "native agency" (evangelisatie door Afrikanen) heel belangrijk. Daarnaast wilde Livingstone naar plaatsen gaan waar nog geen zendingswerk was. Binnen een jaar tijd was hij dieper Afrika ingetrokken dan enig andere zendeling.[5]

Livingstone slaagde er echter slechts in één bekeerling, Sechele, te maken in zijn hele carrière als zendeling. Het is daarom niet verwonderlijk dat hij zich af en toe afvroeg of hij niet beter naar China had kunnen gaan.[6]

Afrika toegankelijk maken

Na verloop van tijd werd Livingstone geïnteresseerd in het ontdekken van Afrika, onder andere omdat hij niet erg slaagde als zendeling. In juni 1849 vertrok hij op een expeditie naar het meer Ngami. Toen David eenmaal daar aankwam was hij echter meer geïnteresseerd in andere zaken, want hij had gehoord over een netwerk van rivieren in Afrika. Hij hoopte dat die rivieren het dichtbevolkte hart van Afrika verbonden met de oost of westkust. David Livingstone had dus eindelijk een manier gevonden om bij te dragen aan zendingswerk: hij zou het continent openen voor andere zendelingen.[7]

Expedities

In april 1851 nam Livingstone samen met zijn gezin deel aan een nieuwe expeditie met als doel het bereiken van Linyanti, hoofdstad van de Makololo. Tijdens die expeditie kwam Livingstone voor het eerst in aanraking met de slavenhandel en hij was vastberaden om het te bestrijden.[8]

In november 1853 begonnen Livingstone en een aantal Makololo helpers aan een reis (ca 2250 km) naar de westkust van Afrika. Hoe dichter ze bij de kust kwamen hoe vijandiger de lokale bevolking en hoe zieker Livingstone werd. In mei 1854 kwamen ze aan in Luanda. Hij kreeg een aanbod om terug te keren naar Engeland, maar daarmee zou hij accepteren dat hij gefaald had (als zendeling, activist en ontdekkingsreiziger). Hij had immers geen gemakkelijke route van de westkust naar het binnenland weten te vinden. David Livingstone besloot daarom een reis van ca 3200 km naar de oostkust te maken. Onderweg kwamen ze langs een grote waterval, die van Livingstone de naam Victoria Falls kreeg.[9] 

Livingstone kwam aan in Quilimane in mei 1856. Hij vernam daar dat de LMS niet zo enthousiast waren over zijn ontdekkingsreizen, maar kwam er toen ook achter dat hij een beroemdheid was geworden in zijn eigen land. Toen Livingstone aan het einde van het jaar terug was in Engeland kreeg hij vele uitnodigingen voor lezingen. Van de Royal Geographical Society ontving hij een medaille en hij werd in dienst genomen door de overheid.[10]    
Tussen 1858 en 1863 reisde Livingstone rond in Afrika op zoek naar een geschikte locatie voor Britse handelaren en zendelingen om zich te vestigen en waterweg van de oostkust naar de hart van Afrika. Uiteindelijk mislukte deze expeditie: stroomversnellingen in de rivieren verhinderden het varen naar het binnenland en de zendelingen die gekomen waren vertrokken weer uit het gebied vanwege ziektes en stammenoorlogen.[11]   

Slavernij stoppen

Nadat de Zambezi expeditie was mislukt ging Livingstone terug naar Engeland. Daar schreef hij weer een boek en sprak hij over de slavenhandel. David bestreed tijdens zijn leven de slavernij op allerlei manieren. Hij schreef er talloze brieven over. Hij preekte ertegen. Hij probeerde op uiteenlopende manieren slaven vrij te krijgen; hij en andere zendelingen vielen soms zelfs slavenkaravanen aan.[12]
Toch profiteerde de slavenhandel ook van zijn ontdekkingsreizen en vooral op zijn laatste reizen (1866-1873) ontving hij onderweg veel hulp van slavenhandelaars.[13]

Triest einde?

In Juni 1871 vond Henry M. Stanley David Livingstone ergens in het binnenland van Afrika en sprak toen de legendarische woorden "Dr Livingstone, I presume?' Het was goed dat Stanley gekomen was, want Livingstone had geen voorraden meer en was nogal depressief. Stanley en Livingstone konden goed met elkaar opschieten. David legde uit aan Stanley dat het ultieme doel van zijn leven was om een getuige te zijn van de gruwelijkheid van de slavenhandel. Stanley vroeg hem om terug te keren naar Engeland voordat hij opnieuw op ontdekkingsreis ging. Dat weigerde Livingstone echter.[14]

Livingstone ging in augustus 1872 weer op reis. Hij hoopte nog steeds om de bronnen van de Nijl te vinden. David merkte echter al snel dat hij niet volledig genezen was en in maart van 1873 moest hij gedragen worden. Zijn gezondheid ging nog verder achteruit en in de vroege morgen van 1 mei stierf David Livingstone. Zijn trouwe metgezellen Chuma en Susi vonden hem geknield naast zijn bed. Hij had zijn laatste woorden tegen zijn hemelse Vader gezegd. Op 18 april 1874 werd hij begraven in de Westminster Abbey.[15]

Op het eerste gezicht lijkt Livingstone gefaald te hebben als zendeling, activist en ontdekkingsreiziger. Hij had tijdens zijn leven zijn grote idealen niet kunnen verwezenlijken.
Vijf weken na zijn dood werd echter de slavenhandel in de oostkust afgeschaft. De vele brieven en verslagen die Livingstone had geschreven hadden in 1869 en 1871 aanleiding gegeven voor onderzoek naar de slavenhandel. Dat leidde er in 1872 en 1873 toe dat de Britten druk uitoefenden op de Sultan van Zanzibar om een einde te maken aan de handel.[16]

Twee jaar na de dood vestigden zendelingen een zendingspost (Livingstonia) in het binnenland. Daarna volgden vele andere zendingsorganisaties. Daarnaast werd de enige bekeerling van Livingstone, Sechele, een machtige koning die uiteindelijk meer heeft gedaan om het christendom te verspreiden in Afrika dan enig westerse zendeling.[17] 

Kortom, de vruchten van het werk van Livingstone werden pas na zijn dood zichtbaar. David Livingstone was echter niet perfect en zijn werk had soms onbedoelde gevolgen. Tomkins heeft dit mooi verwoord aan het einde van zijn boek:

“He was the great explorer whose greatest mission turned out to be a mirage; the abolitionist who rooted out the slave trade only to make way for imperialism; and the missionary whose contribution to the conversion of Africa was at once too small and too large to measure. As a man he was heroic and petty, humane and harsh, unconquerably dauntless while on the move but a serial defeatist if supposed to stay put, and a loving husband and father who gave his family back to Jesus. Nothing about who he was is straightforward; it is not surprising that the same is true for what he left behind.”[18]  
 
Afsluitende opmerkingen

Ik besef dat mijn beschrijving van het leven van David Livingstone hier en daar wat onduidelijk is. Het is lastig om zijn verhaal samen te vatten zonder enige details te vermelden en ik heb niet genoeg tijd en ruimte om alles toe te lichten. Hopelijk ben je echter, net zoals ik, geboeid geraakt door deze man en zal je de tijd nemen om iets meer te lezen over hem.

[1] Zie Stephen Tomkins, David Livingstone: the unexplored story, 7-8
[2] Stephen Tomkins, David Livingstone: the unexplored story, 229
[3] Stephen Tomkins, David Livingstone: the unexplored story, 231
[4] Stephen Tomkins, David Livingstone: the unexplored story, 11,21,25
[5] Stephen Tomkins, David Livingstone: the unexplored story, 28-29,42
[6] Stephen Tomkins, David Livingstone: the unexplored story, 50,70
[7] Stephen Tomkins, David Livingstone: the unexplored story, 75-77
[8] Stephen Tomkins, David Livingstone: the unexplored story, 83,87
[9] Stephen Tomkins, David Livingstone: the unexplored story, 99-103, 110
[10] Stephen Tomkins, David Livingstone: the unexplored story, 115-116,118,124
[11] Stephen Tomkins, David Livingstone: the unexplored story, 168,173-174
[12] Stephen Tomkins, David Livingstone: the unexplored story, 159,178,182,189,191
[13] Stephen Tomkins, David Livingstone: the unexplored story, 158,197,199
[14] Stephen Tomkins, David Livingstone: the unexplored story, 217-224
[15] Stephen Tomkins, David Livingstone: the unexplored story, 227-232
[16] Stephen Tomkins, David Livingstone: the unexplored story, 231-234
[17] Stephen Tomkins, David Livingstone: the unexplored story, 234-236
[18] Stephen Tomkins, David Livingstone: the unexplored story, 237